2. ทฤษฎีการกระจายของเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกไปตามกระแสเลือดและ
   ท่อน้ำเหลือง
       ท จะใช้อธิบายในกรณีที่เกิดภาวะนี้ในอวัยวะที่ไกลจากมดลูกมาก ๆ เช่น ในปอด
ในสมอง เป็นต้น  แต่ทฤษฎีนี้ไม่สามารถอธิบายได้ว่าทำไมจึงไม่ค่อยพบที่ต่อมน้ำเหลือง
หรือที่ตับ
3. ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงของเซลล์เยื่อบุช่องท้อง (Coelomic metaplasia)
   มีหลักฐานสนับสนุน ดังนี้
       ท ภาวะนี้อาจพบได้ในเด็กหญิงก่อนที่จะเข้าสู่วัยสาวบางราย
          ท ภาวะนี้อาจพบได้ในสตรีที่ไม่เคยมีระดูเลยก็ได้
          ท ภาวะนี้สามารถพบในตำแหน่งที่พบไม่บ่อยนัก เช่น ที่นิ้วหัวแม่มือ ต้นขา
ซึ่งอาจเกิดจากการที่ mesenchymal limb buds พัฒนามาในตอนที่เป็นตัวอ่อน
ในตำแหน่งที่ใกล้ชิดกับเยื่อบุช่องท้อง
          ท สามารถพบในผู้ชายได้แม้จะน้อยมากก็ตาม
4. ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงในระบบภูมิคุ้มกันและพันธุกรรม
          แม้มีการไหลย้อนกลับของเลือดระดูเข้าไปในช่องท้องในสตรีส่วนใหญ่  แต่ก็มี
เพียงน้อยรายเท่านั้นที่เกิดภาวะนี้  น่าเชื่อว่ามีกลไกปกป้องไม่ให้เกิดภาวะนี้ในสตรี
ส่วนใหญ่  แต่บางรายที่กลไกนี้บกพร่องจึงทำให้เกิดภาวะนี้ขึ้นมา โดยมีหลักฐาน
พบความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันทั้งแบบเซลล์ (CMI) และแบบน้ำเหลือง (HMI)
ต่างก็มีส่วนร่วมในการทำให้เกิดภาวะนี้  ร่วมกับทฤษฎีข้างต้น  ดังมีหลักฐานสนับสนุน
พบว่าในภาวะนี้  มีความเกี่ยวข้องกับประวัติภายในครอบครัวด้วย
          ปัจจัยสนับสนุนว่าทฤษฎีนี้  น่าจะมีความสำคัญ ได้แก่
          ท มีการเพิ่มขึ้นของจำนวนเม็ดเลือดขาวชนิด T และ B cells ทั้งในเลือดและ
น้ำในช่องท้อง
          ท พบมีออโตแอนติบอดีย์ (IgG และ IgA) ต่อเยื่อบุโพรงมดลูกและ
ฟอสโฟไลปิดส์ในเลือด น้ำในช่องท้อง มูกจากปากมดลูก และสารคัดหลั่งในช่องคลอด
          ท การตอบสนองต่อแอนติเจนของเยื่อบุโพรงมดลูกน้อยลง
          เชื่อว่าเอสโตรเจนมีส่วนเกี่ยวข้องกับการฝังตัวและการคงอยู่ของเยื่อบุโพรงมดลูก
ที่ผิดตำแหน่งนั้น เนื่องจากมีหลายหลักฐานสนับสนุนเช่น
          ท Endometriosis เป็นโรคที่พบในวัยเจริญพันธุ์
          ท พบได้น้อยในผู้ป่วยที่ขาดระดูเป็นเวลานาน
          ท บ่อยครั้งที่พบว่าโรคดีขึ้นในขณะตั้งครรภ์
          ท การตัดรังไข่ออกทั้งสองข้างจะทำให้โรคนี้ดีขึ้น