ไฟโมซิส (Phimosis)  [รูป]
     เป็นความ ผิดปกติ ของส่วนปลาย หนังหุ้มองคชาต (prepuce) มีรูเปิด เล็กเกินไป      ทำให้ หนังหุ้ม องคชาต ไม่สามารถ รูดกลับ เข้ามา ให้ผ่านพ้น ส่วนหัว องคชาต (Glans  penis) ได้  ส่วนมาก หมายถึง สาเหตุ ที่เป็น แต่กำเนิด  บริเวณที่ หนังหุ้ม องคชาต คลุมอยู่ จะสกปรก เป็นที่ สะสม สิ่งขับถ่าย   และ เกิดการติดเชื้อ ได้  เข้าใจว่า ไฟโมซิส แต่กำเนิด (congenital phimosis) นี้ ถ้าทิ้ง ไว้นาน อาจก่อให้ เกิดมะเร็ง ของ หนังหุ้ม องคชาต ชนิด     squamous    cell carcinomaได้  สำหรับ ไฟโมซิส ที่เกิดภายหลัง (acquire  phimosis) มักมี สาเหตุจาก การอักเสบ หรือ จากความบอบช้ำ ของ หนังหุ้มองคชาต     ทำให้ บริเวณ รูเปิด เกิดการ บวมน้ำ  และ เป็นผลทำให้ รูเปิด ตีบลง  สำหรับ คำว่า "พาราไฟโมซิส" (paraphimosis)      หมายถึง กรณีที่ หนังหุ้ม องคชาต ไม่สามารถ รูดกลับ เข้าไป และเกิดเป็น วงแหวน หุ้มรัด โดยรอบ องคชาต พร้อมกับมี การบวมและ เกิดเป็น แผล รอบๆ บริเวณนั้น    ทั้งนี้ส่วมมาก มี สาเหต ุจาก การติดเชื้อ กามโรค  เช่น โรคหนองใน แผลริมแข็ง (chancre)  แผลริมอ่อน (chancroid)  การอักเสบขององคชาต (balanitis) หรือ จากความบอบช้ำ

การอักเสบขององคชาต (Inflammation of penis)
การติดเชื้อ จำเพาะ (Specific infection)

โรคซิฟิลิส (Syphilis)[รูป]
     ในโรค ซิฟิลิส  พบเป็น แผลริมแข็ง ที่ส่วนหัว องคชาต หรือ พบที่ ด้านในของ หนังหุ้ม องคชาต  นอกจากนี้ อาจพบ แผลริมแข็ง ได้ที่ผนังด้านใน หรือ บริเวณ รูเปิด ของท่อปัสสวะ

โรคหนองใน (Gonorrhea)
     เกิดจาก เชื้อบักเตรี ชนิด แกรมลบ  'Neisseria gonorrhoeae' ทำให้เกิด การอักเสบ ต่อ ทางเดินปัสสวะ ในองคชาต           (Gonoccocal urethritis)  มี การอักเสบ ลักษณะเป็น หนอง  ปัสสวะแสบ และ ขัด  ปัสสวะบ่อย  ติดต่อโดย การร่วมประเวณี

โรคแผลริมอ่อน (Chancrois)   [รูป]
     เป็นกามโรค ชนิดหนึ่ง  มีชื่อเรียกว่า  แผลริมอ่อน (soft chancre) เกิดจาก เชื้อ  'Haemophilus  ducreyi' ทำให้เกิด แผล บริเวณรอบๆ หัวองคชาต  หรือที่ หนังหุ้ม องคชาต  นอกจากนี้ อาจพบได้ ตลอดลำ องคชาต แผลนี้ เจ็บ และ ปวด  มีลักษณะ ขอบแผล เรียบ และไม่ค่อยชัดเจน  ปกคลุมด้วย เศษเนื้อตาย เป็นหนอง หรือ อาจมี เลือดออก ที่แผลได้

Granuloma inguinale
     เป็นกามโรค ชนิดหนึ่ง เกิดจาก เชื้อ  gram-negative coccobacillus  มีชี่อ เรียกว่า   'Calymmatobacterium granulomatis'    มักพบ ระบาด ในกลุ่ม ประชากร ที่มี เศรษฐานะ ต่ำ   ส่วนมาก พบใน เขตเมืองร้อน  เช่น  อเมริกาใต้ หมู่เกาะ อินเดียตะวันตก อัฟริกา ประเทศอินเดีย  และ บริเวณ เอเชียอาคเนย์  ระยะแรก พบเป็น ตุ่มนูน  ต่อมา แตกเป็น แผล  มีลักษณะ ลายเป็นทาง  ตรวจพบ เชื้อ coccobacilli เป็นจำนวนมาก ใน เซลล์กินสิ่งแปลกปลอม (macrophages) พยาธิสภาพ ดังกล่าว ส่วนมาก พบบริเวณ ขาหนีบ (inguinal)   ต่อมา อาจลาม ไปที่บริเวณ  perineum รอบๆ ถุงอัณฑะ หนังหุ้ม องคชาต และ ตัวองคชาต

Lymphopathia venereum (Lymphogranuloma venereum) [รูป]
     มีลักษณะ คล้ายๆกับ    granuloma    inguinale   เกิดจาก เชื้อ Chlamydial  trachomatis  ชนิด serotype L-1, L-2, และL-3 ทำให้ ต่อมน้ำเหลือง บริเวณ ขาหนีบ โต  (buboes)  ผู้ป่วย ส่วมมาก มีไข้ ที่ ต่อมน้ำเหลืองพบ    stellate    abscesses    ล้อมรอบด้วย การอักเสบ ชนิด granuloma

Herpes genitalis (เริม) [รูป]
     เกิดเป็น ตุ่มใส ขนาดเล็ก อยู่กันเป็น กลุ่ม  ต่อมาแตก เป็นแผล  พบได้ที่ บริเวณหัว หรือ หนังหุ้ม องคชาต สาเหตุ เกิดจาก เชื้อไวรัส Herpes genitalis

การติดเชื้อ ไม่จำเพาะ (Non-specific infection)
บาลาโนพอสไธทิส (Balanoposthitis)
     หมายถึง การอักเสบ ไม่จำเพาะ ของหัว (glans)(balanitis = การอักเสบของหัวองคชาต) และ หนังหุ้มองคชาต (prepuce) (posthitis = การอักเสบของหนังหุ้มองคชาต) จาก การติดเชื้อ จุลลชีพ    เช่น    เชื้อ   staphylococci, streptococci,  coliform  bacilli และ gonococci เป็นต้น หรืออาจไม่เกิดจากการติดเชื้อจุลชีพก็ได้ เช่นจากการบาดเจ็บ บอบช้ำ จากการกระแทกกระทั้น โดยมากเกิด ร่วมกับ การเกิด ไฟโมซิส ของ หนังหุ้ม องคชาต   บริเวณ องคชาต ที่ถูก หนังหุ้ม มักสกปรก   ไม่สามารถ ทำความสะอาด ได้  เป็นที่ สะสม ของ สิ่งขับถ่าย และ smegma  ง่ายต่อ การเจริญ เติบโต ของ เชื้อ ชนิดต่างๆ  ทำให้ ผิวหนัง บริเวณ หัวองคชาต เกิด การอักเสบ และ เป็นแผล  ถ้าเป็น เรื้อรัง อาจทำให้ หนังหุ้ม แข็ง เกิดเป็น รอยแผล (scar) เนื่องจาก การพอก ของ พังผืดได้ (fibrosis)

Peyronie's disease (Plastic induration of the penis)
     เป็นพยาธิสภาพ ที่เกิดแก่ องคชาต  เนื่องจาก มีการเพิ่ม จำนวน เยื่อเกี่ยว พันในชั้น  corpora cavernosum ทำให้องคชาตแข็ง ลักษณะเป็นไฟโบรซิส เช่นเดียวกับที่พบเห็นในราย  Dupuytren's  contracture  หรือ  แบบ เดียวกับ แผลเป็น (keloid)  สาเหตุยังไม่ทราบแน่ชัดว่า เกิดจากอะไร พยาธิ สภาพจาก กล้องจุลทรรศน์   พบว่าจำนวนเยื่อไฟบรัส เพิ่มมากขึ้น   พร้อมกับมี การอักเสบเล็กน้อย ถ้าเป็นนานอาจพบกระดูกเกิดภายใน

โรคผิวหนังที่เกิดกับองคชาต (Dermatoses of skin of penis)
     โรคที่เกิดกับผิวหนังทั่วไป  เกิดกับหนังหุ้มองคชาตได้  เช่น eczema, psoriasis,  seborrheic dermatitis, fixed drug eruption เป็นต้น

เนื้องอกองคชาต (Tumors)
เนื้องอกธรรมดา (Benign Tumors)
หูดหงอนไก่ (Condyloma acuminatum) [รูป]
     เป็นเนื้องอก เยื่อบุผิว ชนิดไม่ร้ายแรง (benign epithelial tumor)  ชนิดหนึ่ง ที่เกิดกับ องคชาต  มีลักษณะ เป็นช่อ เหมือน หงอนไก่ อาจมี ขนาดเล็ก ประมาณ หนึ่งมิลลิเมตร ถึงขนาดใหญ่ หลายมิลลิเมตร อาจพบเป็น ช่อเดียว หรือ หลายช่อ   โดยมาก พบเกิด บริเวณรอบ ร่องหัว องคชาต (coronal  sulcus) หรือ พบเกิด ด้านใน ของ หนังหุ้มองคชาต  สาเหตุ เกิดจาก เชื้อไวรัส ชนิด human papilloma  virus  (HPV)  ชนิด type 6 และ type 11 โรคนี้ติดต่อผ่าน การร่วม ประเวณี   พยาธิสภาพ จาก กล้องจุลทรรศน์ พบลักษณะ การงอก ออกเป็นช่อ (villous   และ   papillary) ของเนื้อเยื่อ องคชาต  โดยแต่ละ ก้าน ปกคลุมด้วย เยื่อบุผิว ชนิด  squamous  และ เยื่อบุผิว ชนิด สแควมัส เหล่านี้มี การเพิ่มจำนวน เซลล์ อย่างมากมาย  เป็นแบบ acanthosis ในชั้น เซลล์บุผิว เหล่านี้        ตรงบริเวณ ส่วนนอกพบ เซลล์ที่มี ซัยโตพลาสม ใส อยู่กัน เป็นกลุ่ม (koilocytosis) ถือเป็น ลักษณะของ เซลล์ที่ ติดเชื้อ จากไวรัส ชนิดนี้  ด้านนอก เยื่อบุผิว สแควมัส ปกคลุมด้วยชั้น keratin (hyperkeratosis)

1. Condyloma accuminata, gross
2. Condyloma accuminata, gross
3. Condyloma accuminata of penis, low power, microscopy
4. Condyloma accuminata of penis, medium power, microscopy
   
5. Condyloma accuminata of penis, high power, microscopy

หูดหงอนไก่ขนาดโต (Giant Condyloma)  (Buschke-Lowenstein  Tumor, Verrucous carcinoma) [รูป]
     มีลักษณะ เหมือน  Condyloma  acuminatum แต่มี ขนาดใหญ่ กว่ามาก โดยมากพบ ช่อเดียว และ เกิด พยาธิสภาพ บน องคชาต กว้างกว่า     มีลักษณะ น่า เกลียดน่ากลัว กว่า  Condyloma  acuminatum เมื่อเป็นแล้ว มักไม่หายขาด ค่อนข้าง กินลึก เข้าไปใน ตัวองคชาต     มีพยาธิสภาพ ทางกล้องจุลทรรศน์ แบบเดียวกับ ที่พบใน  Condyloma  acuminatum  แต่ชั้นล่าง ของเยื่อบุผิว มีการ แบ่งเซลล์ มากกว่า  เกิดเป็น กิ่งยื่น ลงไปใน ชั้นลึก ของผิว องคชาต ถือว่ามี พยาธิสภาพ อยู่ระหว่าง   Condyloma  acuminatum  กับ  squamous  cell carcinoma  สาเหตุเกิดจาก  human  papilloma  virus (HPV) ชนิด type 6 และ type 11 เช่นกัน

Carcinoma in situ
Bowen's disease
     ส่วนมาก พบเกิด กับ คน ที่มีอายุ ตั้งแต่  35  ปีขั้นไป มักเกิดกับ หัวองคชาต (glans) หรือพบที่ ลำองคชาต (shaft)     พยาธิสภาพ พบเป็น รอยแผล แบน สี ขาวเทา    ค่อนข้าง หนาแข็ง เป็นแผ่น    ผิวบน ลอก เล็กน้อย   พยาธิสภาพ ทาง กล้องจุลทรรศน์ พบ  การเพิ่มจำนวน ของเซลล์ ในชั้น เยื่อบุผิว  squamous เป็นจำนวนมาก   และ มีลักษณะ การเจริญเติบโต ที่ผิดปกติ   และ มีทิศทาง การเรียงตัว ที่ไม่แน่นอน    นิวเคลียส มีรูปร่าง ค่อนข้าง น่ากลัว และติด สีน้ำเงินคล้ำ พบลักษณะ การแบ่งตัว ที่ผิดปกติ ของ นิวเคลียส เป็นจำนวนมาก ในกลุ่มเซลล์ เหล่านี้ แต่อย่างไ รก็ตาม  ฐานชั้นล่าง ของ เยื่อบุผิว (basement-membrane) ตรงที่ ติดต่อ กับ ผิวหนังชั้น  dermis ยังคง ดีอยู่ ตลอดแนว เข้าใจว่า โรคนี้ น่าจะ มีส่วน เกี่ยวข้องกับ การพบ มะเร็ง ภายใน ร่างกาย บางอย่าง  หรือถ้าทิ้ง ไว้นาน  อาจ กินลึก ลงไปใน ตัวองคชาตได้

1. Bowen’s disease, gross.
2. Bowen’s disease, microscopy.
3. Bowen’s disease, microscopy.

Erythroplasia of Queyrat [รูป]
     เป็นพยาธิสภาพ ที่เกิดแก่ หัวองคชาต      หรือ บางครั้ง พบเกิดที่ ร่องหัว องคชาต  และหนังหุ้ม องคชาต มีลักษณะ เป็นรอยแผล สีชมพูแดง แบนเรียบ และ มัน นูน เล็กน้อย มีขอบเขต ชัดเจน ผิวบน อาจมี ลักษณะ เป็น ขุย เล็กน้อย เหมือน กำ มะหยี่  รอยแผล นี้ค่อนข้าง แข็ง เมื่อเทียบกับ เนื้อรอบข้าง และ ค่อนข้าง ยึดติดกับ เนื้อองคชาต   พยาธิสภาพ ทางกล้องจุลทรรศน์ พบ  การเพิ่มจำนวน ของเซลล์ squamous  ในชั้น เยื่อบุผิว เป็นแบบ acanthosis และเซลล์ เหล่านี้มี ลักษณะ ผิดปกติ (atypical) และ มีทิศทาง ใน การเรียงตัว ที่ไม่แน่นอน    นอกจากนี้ ยัง พบ ลักษณะ การแบ่งตัว ที่ผิดปกติ ของ นิวเคลียส เป็นจำนวนมาก  เซลล์เหล่านี้ บาง แห่ง มี ลักษณะเป็น เซลล์ใส (vacuolated) อยู่กัน เป็นกลุ่ม ชั้นนอกสุด ปกคลุมด้วย  parakeratosis  และมี  keratosis  เพียงเล็กน้อย ส่วนเซลล์ ที่อยู่ชั้นล่าง ของ เยื่อบุผิว สแควมัส  มีการเพิ่มจำนวน เซลล์ มากมาย ทำให้เกิดเป็น กลุ่ม เซลล์ ยื่นลึก ลงไปในชั้น ผิวหนัง dermis    หรือ อาจพบ กลุ่มเซลล์ ที่ยื่นลงไปนี้ วน มาบรรจบกัน ในชั้น ผิวหนัง dermis อีกทีหนึ่ง สำหรับ ในชั้น ใต้ผิวหนัง พบลักษณะ การบวมน้ำ พร้อมกับ กลุ่มเซลล์ อักเสบ กระจายทั่วไป ส่วนมาก เป็นเซลล์ พลาสม่า (plasma cells)

1. Erythroplasia of Queyrat, gross.
2. Erythroplasia of Queyrat, gross.

Bowenoid papulosis
     พบเกิดเป็น ตุ่มเนื้อ สีน้ำตาลแดง หลายๆตุ่ม ในเวลาเดียวกัน    ที่อวัยวะเพศ ภายนอก  ส่วนมาก เกิดใน วัยเจริญพันธุ์ มักพบ ในผู้ป่วย ที่มี อายุอ่อน กว่าโรค Bowen's  disease  บางราย อาจพบ คล้ายหูด ทำให้ เข้าใจว่า เป็น หูดหงอน ไก่    แต่อย่างไร ก็ตาม ในทางปฎิบัติ   ถือว่า ทั้งสองโรค แยกจากกัน ยากมาก เมื่อมองจาก กล้องจุลทรรศน์  ประมาณร้อยละ  80 ของ ตุ่มเนื้อ เหล่านี้ พบส่วน ประกอบของ HPV 16

โรคมะเร็งขององคชาต (Carcinoma)
Squamous cell carcinoma

1. Squamous cell carcinoma of penis, gross.
2. Squamous cell carcinoma of penis, gross.
3. Squamous cell carcinoma of penis, gross.
4. Squamous cell carcinoma of penis, microscopy.