วงจรชีวิต แมลง tsetse fly เป็นพาหะนำเชื้อจากสัตว์ไปสู่สัตว์ หรือจากสัตว์มาสู่คน หรือจากคนไปสู่คนได้ เมื่อแมลง กัดสัตว์ที่เป็น แหล่งเก็บเชื้อ เชื้อเข้าสู่ลำไส้แมลง แบ่งตัวและ เจริญเติบโตเป็น ตัวอ่อน ระยะติดต่อ metacyclic trypanosomes อยู่ในต่อมน้ำลาย ของแมลง พร้อมติดต่อ ไปยังสัตว์อื่น ต่อไป
อาการทางคลีนิค ผู้ป่วย ที่ถูกแมลง tsetse fly กัด จะเกิด ตุ่มแข็ง สีแดง และเจ็บที่ ผิวหนัง ขนาด เส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 3 ถึง 4 เซนติเมตร ต่อมา แตกเป็น แผล เรียกว่า trypanosomal chancre พร้อมกับ ต่อมน้ำเหลือง บริเวณ ใกล้เคียง อักเสบ ซึ่งจะ ดีขึ้น ภายในเวลา 1-2 สัปดาห์ จากนั้น จะพบเชื้อ ในกระแสเลือด โดยผ่านทาง ท่อน้ำเหลือง ระยะนี้ ผู้ป่วยมี ไข้สูง ปวดศีรษะ เบื่ออาหาร ร่างกาย ซูบผอม อ่อนเพลีย ไม่มีแรง เซี่องซึม เหงื่อออก มากกว่า ปกติ และ ต่อมน้ำเหลือง ทั่วไปตาม ร่างกายโต โดยเฉพาะ บริเวณคอ (posterior cervical glands) เรียกว่า Winter-bottom's sign อาการ ดังกล่าว เป็นๆหายๆ ผู้ป่วย ส่วนมาก ซีด เม็ดเลือดขาว ต่ำ ภูมิต้านทานชนิด IgM สูงกว่า IgG ประมาณ 3:1
พยาธิสภาพ ต่อมน้ำเหลือง พบการเพิ่ม จำนวนของ lymphoid follicle และพบ fibrosis ตรวจพบ เชื้อ trypanosomes ในต่อมน้ำเหลือง และกระแสเลือด นอกจากนี้ อาจพบการ อักเสบใน กล้ามเนื้อหัวใจ หรือใน ระยะสุดท้าย เกิดการติดเชื้อ สู่สมอง พบสมองบวม หรือมี จุดเลือดออก ในเนื้อสมอง และพบ เซลล์อักเสบ ได้ทั่วไปใน ชั้นเยื่อหุ้มสมอง (diffuse meningoencephalitis)
การวินิจฉัย ตรวจพบเชื้อ trypanosome ในกระแสเลือด หรือพบ ในต่อมน้ำเหลือง โดยนำมา กดทับบนกระจก หรือตรวจพบ ในน้ำไขสันหลัง นอกจากนี้ อาจให้การวินิจฉัย โดยการฉีดเลือด เข้าใน หนูและ ดูการเกิดโรค หรือโดยการเพาะเชื้อ การตรวจทางปฎิกิริยาน้ำเหลืองเช่น indirect immunofluorescence, complement fixation, และ enzyme-linked immunosorbent assay(ELISA) เป็นต้น
American trypanosomiasis (Chagas' disease) เกิดจาก เชื้อปาราสิต ที่มี ชื่อว่า Trypanosoma cruzi โรคนี้ พบได้ ในทวีปอเมริกาเหนือ และใต้ โดยเฉพาะ บริเวณ ประเทศเม็กซิโก ลงมาถึง ประเทศอาร์เยนติน่า
Chronic Chagas'disease ระยะเรื้อรัง เป็นหลังจาก ติดเชื้อ นานเป็นปี หรือนับสิบปี ส่วนมาก พบเป็นกับ หัวใจ หัวใจโต พบร่วมกับ ความผิดปกติ ของคลื่น ไฟฟ้า หัวใจเช่น right และ left bundle branch block, A-V block, multifocal ventricular extrasystole และพบหย่อม กล้ามเนื้อตาย ที่บริเวณ ยอดหัวใจ ผู้ป่วย อาจตาย ทันที เนื่องจาก หัวใจเต้น ผิดปกติ หรือการทำงาน ของหัวใจล้ม นอกจากนี้ ยังพบ ก้อนเลือดแข็ง ในช่องหัวใจ หลุด (emboli) ไปอุด เส้นเลือดที่ สมองและ ปอด ทำให้เกิด เนื้อตาย ที่สมอง และปอดได้ นอกจากนี้ จากการ ตรวจศพ ยังพบ การพองตัว (dilatation) ของทางเดินอาหาร โดยเฉพาะ ท่อลำไส้ใหญ่ และหลอดอาหาร (megacolon, megaesophagus) เข้าใจว่า เกิดจาก ความผิดปกติ ทางระบบเส้นประสาท โดยเฉพาะ ระบบ autonomic nervous system ซึ่งเป็นผล จากปฎิกิริยา ภูมิคุ้มกัน ของร่างกาย ต่อเชื้อปาราสิต
พยาธิสภาพ หัวใจโต และพอง กล้ามเนื้อหัวใจ นุ่ม และซีด พบ หย่อมเลือดออก ในหัวใจ มีน้ำ ในช่องว่าง เยื่อหุ้มหัวใจ พร้อมกับพบ เยื่อหุ้มหัวใจ อักเสบ ตับ ปอด ม้าม และลำไส้ พบ หลอดเลือดคั่ง (congestion) เนื่องจาก ภาวะหัวใจ ล้มเหลว สมอง และเยื่อหุ้มสมอง มีหลอดเลือดคั่ง พร้อมกับ จุดเลือดออก เป็นหย่อม ภาพจาก กล้องจุลทรรศน์ พบเชื้อปาราสิต ได้ตาม อวัยวะต่างๆ ทั่วไป โดยเฉพาะ เซลล์กล้ามเนื้อหัวใจ พบเป็นจำนวนมาก รวมทั้งใน เนื้อสมอง บางครั้ง เซลล์กล้ามเนื้อหัวใจ แตกออก ทำให้เกิด หย่อม หนองฝี ขนาดเล็ก ในชั้น กล้ามเนื้อหัวใจ เซลล์อักเสบ ระยะเฉียบพลัน พบกระจาย ทั่วไปใน กล้ามเนื้อหัวใจ พร้อมกับ เซลล์กิน สารแปลกปลอม (phagocytes) เซลล์กล้ามเนื้อหัวใจ อาจพบ แตกกระจาย เป็นเสี่ยง หรือพบ เห็นเป็น vacuole และติด สีชมพูเข้ม (hyalinization) ในไซโตพลาสซึม ได้ เซลล์สมอง (neuron และ glia cells) พบ เชื้ออยู่ภายใน เนื้อสมอง พบการอักเสบ ทั่วไป รวมทั้ง perivascular cuffing
การวินิจฉัย โดยการตรวจ พบเชื้อ ในกระแสเลือด หรือน้ำไขสันหลัง โดยเฉพาะ ขณะมี ไข้สูง หรือพบเชื้อ ในเซลล์ phagocytes ในชิ้นเนื้อ ที่ได้จาก การเจาะ และดูดน้ำเนื้อ ของ ม้าม ตับ ต่อมน้ำเหลือง และไขกระดูก นอกจากนี้ วินิจฉัย จากปฎิกิริยา น้ำเหลือง เช่น complement fixation, indirect immunofluorescence, hemagglutination, enzyme-linked immnunosorbent assay, thin-layer immunoassay.