โรคที่เกิดจากพยาธิใบไม้ในปอด (Lung flukes)
(Oriental lung flukes, pulmonary
distomiasis, endemic hemoptysis)
วงจรชีวิต ตัวแก่
ที่อาศัย อยู่ใน ปอด จะผลิต ไข่ ซึ่งมี ตัวอ่อน ของพยาธิ ไว้ใน หลอดลม เป็น
จำนวนมาก ไข่ เหล่านี้ จะถูก ไอ ออกมา จาก ปอด หรือ กลืนลง สู่ ทางเดินอาหาร
และ ปะปน ออกมา กับ อุจจระ ตัวอ่อน miracidia จะฟักตัว ออกมา เมื่ออยู่ ในน้ำ
ตัวอ่อน เหล่านี้ จะว่าย ไปใน น้ำ และ ไช เข้าไป อาศัย ใน หอย น้ำจืด เพื่อเจริญ
เติบโต กลายเป็น ตัวอ่อน cercariae จากนั้น ตัวอ่อน ระยะนี้ จะออกจาก หอย
ว่ายไป อาศัย อยู่ใน สัตว์น้ำ จำพวก ปู และกุ้ง และ เจริญเติบโต ไปเป็น ตัวอ่อน
ระยะ ติดต่อ metacercariae
พยาธิสภาพและอาการทางคลีนิค เกิดจาก การไช ไปใน อวัยวะ ต่างๆใน ร่างกาย คน ตาม ทางเดิน ในวงจร ชีวิต หรือ นอกทางเดินปกติ ของมัน แบ่งตาม กลุ่มอาการ ดังนี้
Abdominal paragonimiasis เป็นกลุ่ม อาการ ทางคลินิค ซึ่งพบ ไม่บ่อยนัก ขณะที่ ตัวอ่อน ไชทะลุ ผ่าน อวัยวะ ต่างๆ เพื่อไปที่ ปอด ผู้ป่วย จะมี อาการ ปวดท้อง และ ท้องเสีย บางครั้ง คลำก้อน ได้ในท้อง อาจตรวจพบ ตัวพยาธิ ได้ใน ตับ และ ตับอ่อน ต่อมน้ำเหลือง อาจโต และอักเสบ อาจเกิด หนองฝี ที่บริเวณ ผิวหนัง และ เนื้อเยื้อต่างๆ อวัยวะอื่น ในร่างกาย อาจ ตรวจพบ ตัวพยาธิ ไชไปได้ เช่น ลูกตา หรือ เนื้อเยื่อรอบๆ ลูกตา หัวใจ และ เยื่อหุ้มหัวใจ ช่องอก เต้านม ไต และ ไขกระดูก
Pulmonary paragonimiasis
เมื่อตัวอ่อน ไชทะลุ เข้าสู่ ปอด จะทำให้ เกิดช่องว่าง ขนาดเล็ก ทั่วไป ในเนื้อ
ปอด และ เกิด การอักเสบ ขึ้น เซลล์อักเสบ ส่วนใหญ่เป็น ชนิด eosinophils และ
polymorphonuclear cells พร้อมกับ มีเยื่อหุ้ม fibrous มาล้อมรอบ ตัวพยาธิ
ภายใน ช่องว่าง เหล่านี้ พบน้ำขุ่นๆ สีน้ำตาล คล้ายสีกะปิ ภายใน พบไข่ พยาธิ
เป็น จำนวนมาก ไข่เหล่านี้ เมื่ออยู่ใน หลอลม ขนาดเล็ก ทำให้ เกิด การอักเสบ
แบบ granuloma รอบๆ หลอดลม นอกจากนั้น ยังอาจพบ ภาวะ แทรกซ้อน ในปอด ร่วมด้วย
เช่น ปอดอักเสบ เป็นต้น
Cerebral paragonimiasis
ทางเดิน เข้าสู่ สมอง ของตัวอ่อน เป็นอย่างใด ยังไม่เป็น ที่ทราบแน่ชัด เข้าใจว่า
อาจผ่าน มาตาม กระแสโลหิต หรือ เยื่อรอบๆ หลอดเลือด และเส้นประสาท เมื่อเข้าถึง
สมอง ทำให้เกิด การตาย ของเนื้อ สมอง บริเวณที่ ตัวอ่อน ไชไปอยู่ และเกิดเป็น
cyst หุ้มด้วย ผนังบาง ภายใน cyst พบไข่ ของพยาธิ พร้อมกับ เศษเนื้อตาย และผลึก
Charcot - leyden เนื้อเยื่อรอบๆ cyst ประกอบ ด้วยเซลล์อักเสบ ชนิด eosinophils,
plasma cells และ lymphocytes ต่อมาพยาธิสภาพ เปลี่ยนเป็น แบบ granuloma หุ้มรอบ
ๆ ไข่เหล่านี้
Cutnaneous paragonimiasis ตรวจพบก้อน หรือ ซิส ที่ผิวหนัง อาจไม่มี พยาธิสภาพ ที่ปอด เลย ภายใน ก้อน หรือ ซิส พบตัวอ่อน และ การอักเสบ ของเนื้อเยื่อ นอกจากนี้ ยังพบ ลักษณะ อาการบวม เคลื่อนที่ แบบ cutaneous larva migran ที่เกิดจาก P. heterotremus ตาม ร่างกายได้
การวินิจฉัย ตรวจพบ ไข่ใน เสมหะ หรืออุจจาระ หรือตรวจปฎิกิริยาน้ำเหลือง