ในการใช้ antiarrhythmic
drugs เพื่อควบคุมภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ ผลของยายังสามารถกระตุ้นให้เกิดหัวใจเต้น
ผิดจังหวะชนิดใหม่ขึ้นได้ (proarrhythmia) เป็นสาเหตุที่ทําให้ความผิดปกติในจังหวะการเต้นของหัวใจที่มีอยู่เดิม
เลวลง ผลของ antiarrhythmic drugs ที่ทําให้เกิด proarrhythmia แบ่งตามตําแหน่งการเกิดดังนี้
1. Sinus node และ atrium
1.1 Sinus pause เกิดจากผลของยากด
sinus node automaticity หรือทําให้ conduction velocity ช้าลง พบได้ในการใช้ยา
beta blockers, flecainide, sotalol และ amiodarone
1.2 Increase ventricular
response เกิดจากการที่ยามีผลทําให้ atrial rate ช้าลง เช่น เปลี่ยนจาก atrial
fibrillation ไปเป็น atrial flutter ทําให้การเดินทางของ impulses จาก atrium
ไปยัง ventricle ได้ดีขึ้น เช่น เปลี่ยนจาก 3:1 ถึง 4:1 AV block ซึ่ง impulses
จาก atrium จะผ่านไปยัง ventricle ได้น้อยไปเป็น 2:1 AV block ทําให้มี ventricular
respond เร็วขึ้น พบได้ในการใช้ยา flecainide และ propafemone เนื่องจากยาเหล่านี้
ไม่มีผลในการลดการนำ impulses ผ่าน AV node และยังทําให้ QRS duration ยาวขึ้น
ซึ่งอาจทําให้วินิจฉัยเป็น ventricular tachycardia ได้ ดังนั้นในการใช้ยานี้
จึงควรเพิ่มยา ในกลุ่ม calcium channel blockers หรือ beta adrenergic receptor
blockers ร่วมด้วย ซึ่งจะทําให้สามารถ ลดการตอบสนองของ ventricle ลงได้
1.3 Atrial arrhythmia เกิดจากยาไปกระตุ้นให้เกิด
atrial arrhythmia ชนิดใหม่ เช่น atrial fibrillation ที่เกิดจากการใช้ยา
adenosine ในการรักษา supraven-tricular tachycardia ซึ่งส่วนใหญ่มักจะหายไปได้เอง
แต่ในผู้ป่วยที่มี preexcitation syndrome จะทำให้ impulse จาก atrial fibrillation
สามารถเดินทางผ่าน accessory pathway ได้ และทําให้เกิด rapid ventricular
respond ได้ ในทํานองเดียวกัน digoxin ก็สามารถกระตุ้นให้เกิด atrial fibrillatiion
เช่นเดียวกันกับ adenosine
2. AV conduction system
ผลของยาอาจทำให้เกิด atrioventricular
block ได้ พบได้ในยาที่มีฤทธิ์กดการนำ impulses ผ่าน AV node และ His Purkinje
system โดยสามารถพบ AV block ได้ทั้งชนิดที่เป็น Mobitz type II หรือ high
grade His Purkinje block
3. Ventricle
การเกิด ventricular tachyarrhythmia
เป็น proarrhythmia ที่สําคัญ และเป็น life threatening การเกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะชนิดนี้
เกิดจากผลของยาที่มีต่อการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาทางไฟฟ้าของ ventricle และ
His Purkinje cell ภาวะหัวใจเต้นผิดปกติที่เกิดขึ้น เช่น ventricular fibrillation,
incessant ventricular tachycardia, new onset sustaired ventricular tachycardia
หรือ Torsade de Pointes และทําให้อาการของผู้ป่วยแย่ลง ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะนี้
สามารถพบได้ในผู้ป่วยที่ได้รับยารักษาภาวะ ventricular tachyarrhythmia และ
supraventricular tachyarrhythmia โดยพบได้บ่อยในผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจทํางานไม่ดีมาก่อน
ยาที่สามารถกระตุ้นให้เกิด ventricular proarrhythmia ได้บ่อย เช่น ยาในกลุ่ม
IA, IC และกลุ่ม III |