การรักษาด้วยการใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ (Artificial Pacemaker)
        เครื่องกระตุ้นหัวใจที่ใช้ในการรักษาภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะมี 2 ชนิด ได้แก่
        1. Temporary pacemakers ใช้ในการรักษาความผิดปกติในจังหวะการเต้นของหัวใจชั่วคราว ก่อนการใส่ pacemakers ชนิดถาวร หรือใช้ในภาวะหลังผ่าตัดหัวใจ ที่คาดว่าอาจจะเกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะขึ้น
        2. Permanent pacemakers เป็นการใส่ pacemaker ชนิดถาวร ซึ่งมีข้อบ่งชี้ในการใช้ดังนี้
Class I Widely accepted
1.
2.
3.

4.
5.

 Second or third degree AV block with symptom
Sinuatrial node disease with symptoms
Third degree or high grade second degree AV block persisting more than 14 days after cardiac surgery
Congenital complete AV block with wide QRS escape rhythm
External opthalmoplegia with bifas-cicular block
Class II Not universally accepted
1.

2.
3.
4.

5.

 Sinuatrial node discase with brady-cardia/tachycardia requiring an antiarrhythmic drugs other than digoxin
Asymptomatic second and third degree AV block with normal QRS complex
Prolonged sinus node recorery time
Complex ventricular arrhythmia with second and third degree AV block or sinus bradycardia
Long QT syndrome
Class III Not indicated
1.
2.
3.
4.		 Post operative bifascicular block and no symptoms
Postoperative complete AV block which resolved in 14 days
Wenckebach AV block
Complete AV block with good escape rate (ventricular rate more than 55 in neonate and more than 45 in children)
        ปัจจุบัน pacemakers ได้มีการพัฒนาไปอย่างมาก มีขนาดเล็กลง อายุของแบตเตอรี่ยาวนานขึ้น สามารถทํางาน (function) ได้หลายหน้าที่ในเครื่องเดียวกัน เช่น สามารถกระตุ้นให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นในผู้ป่วยที่มีภาวะ bradycardia และในขณะเดียวกัน ก็สามารถหยุดการเกิด tachycardia ที่เกิดขึ้นได้ หรือเป็นทำหน้าที่เป็น defibrillator ได้ นอกจากนี้ ยังสามารถเปลี่ยนแปลงการทํางานได้จากภายนอก สามารถติดต่อกับแพทย์ได้ทางโทรศัพท์ (tele-metry) และใน pacemaker บางชนิด ยังสามารถเพิ่มอัตราการเต้นของหัวใจ ตามความต้องการของร่างกาย (rate modulation) ได้ ทําให้การใช้ pacemaker ในเด็กมีปัญหาน้อยลง สามารถนำมาใช้ได้ ตั้งแต่ทารกแรกคลอด และการใส่ lead สามารถทำได้ทั้งโดยวิธี epicardial lead หรือ transvenous endocardial lead
        ในการเลือกชนิดของ pacemaker นอกจากดูข้อบ่งชี้ของการใช้แล้ว ยังต้องดูที่อายุของผู้ป่วย ขนาดของ pacemaker ความยากง่ายในการใส่ leads ปัญหาเรื่องความสวยงาม และราคาของ pacemaker เช่น pacemaker ชนิดที่เป็น rate modulation จะแพงกว่าชนิดไม่มีการทํางานนี้ ประมาณ 2 เท่า ดังนั้นจึงควรใช้เฉพาะในผู้ป่วยที่มีอาการของ pacemaker syndrome เป็นต้น