Antigenic determinants บนอิมมูโนโกลบุลิน สามารถแบ่งเป็น 3 กลุ่ม คือ 1. Isotypes (รูปที่ 12 ก.) เป็น antigenic determinant ที่อยู่บน constant region ซึ่งแสดงถึง class และsubclass ของ heavy chain และ type และ subtype ของ light chain ยีนที่ควบคุม isotype พบเหมือนกันในสมาชิกทุกคนที่มีอยู่ในสายพันธุ์ (species) เดียวกัน ดังนั้นผู้ที่อยู่ในสายพันธุ์เดียวกันจะพบ isotype เหมือนกัน เช่นในคนพบ isotype บน H chain 9 ชนิดคือ g1, g2, g3, g4, a1, a2, m, d, e ส่วนของ L chain ประกอบด้วย k และ l เป็นต้น ซึ่งจะแตกต่างกับ isotype ที่พบในสายพันธุ์อื่นๆ 2. Allotypes (รูปที่ 12 ข.) เป็น antigenic determinant ของอิมมูโนโกลบุลินซึ่งพบแตกต่างกันในสมาชิกบางคนในที่อยู่ในสายพันธุ์เดียวกัน ซึ่งมักเป็นความแตกต่างของกรดอะมิโนเพียงบางตัวบน H และ L chain ที่ควบคุมโดยบาง allele ในแต่ละโลคัส มักอยู่บน C region และสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรม ในคนพบ allotype ได้ใน g chain ของ IgG ทั้ง 4 subclass เรียก Gm allotype ซึ่งปัจจุบันพบอย่างน้อย 25 แบบ เช่น G1m(1) , G2m(23) เป็นต้น IgA พบ allotype ใน subclass IgA2 เช่น A2m(1) และ A2m(2) ส่วนบน light chain พบ allotype บน k chain 3 แบบ คือ km(1), km(2) และ km(3) 3. Idiotypes (รูปที่ 12 ค.) เป็น antigenic determinant ที่พบเฉพาะอิมมูโนโกลบุลินแต่ละโมเลกุลซึ่งจะแตกต่างกันไปสำหรับแอนติบอดีแต่ละตัวที่ไม่ได้สร้างจากเซลล์ต้นตระกูล (clone) เดียวกัน idiotype determinant นี้จะอยู่ใน variable region ของ H และ L chain โดยเฉพาะในส่วน hyper- variable region ซึ่งอาจมีหลายตำแหน่ง แต่ละตำแหน่งเรียก idiotope แอนติบอดีที่สร้างมาจากเซลล์ต้นตระกูลเดียวกัน เช่น monoclonal antibody จะมี idiotype ที่เหมือนกัน Anti-idiotype จะถูกสร้างขึ้นถ้ามีการฉีด idiotype เข้าไปในสัตว์ทดลองหรือบุคคลที่มี allotype และ isotype ที่เหมือนกัน นอกจากนี้ยังอาจเกิดขึ้นได้ในระหว่างที่มีการตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน ในคนปกติอาจมีการสร้าง anti-idiotype ต่อ idiotype ของตนเอง โครงข่ายของ idiotype - anti-idiotype ที่เกิดขึ้นมีบทบาทสำคัญเกี่ยวกับการควบคุมของระบบภูมิคุ้มกัน

ภาควิชาจุลชีววิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย