ไวรัสตับอักเสบบี

ไวรัสตับอักเสบบี เป็น ดีเอ็นเอไวรัส เมื่อติดเชื้อแล้ว HBsAg เป็น marker ที่ตรวจพบได้เร็ว อาจพบได้ก่อนมีอาการได้เป็นสัปดาห์ หากผู้ป่วยหายจากโรค HBsAg จะหายไป และมี anti-HBS antibody เกิดขึ้น โดยในผู้ป่วยบางราย อาจมี window period ได้นานหลายสัปดาห์ โดยเป็นช่วงเวลาที่ marker ทั้งสองตัวตรวจไม่พบ แต่จะสามารถตรวจพบ anti-HBc ได้ ผู้ป่วยบางรายอาจมีการดำเนินโรคเป็นแบบตับอักเสบเรื้อรัง หรือเป็นพาหะของโรคได้ โดยทั่วไป ความเสี่ยงของการติดต่อของไวรัสตับอักเสบบี สูงกว่าไวรัสเอดส์มาก โอกาสติดต่อโดยเฉลี่ยสูงถึง 100 เท่าของไวรัสเอดส์ หาก source patient มีปริมาณไวรัสในเลือดสูง โดยมี marker ที่สำคัญคือ HBeAg ได้ผลบวก อาจมีไวรัสในเลือดได้มากถึง 108-109 particles/ml8 และมีโอกาสติด-ต่อได้ถึง 37-62%9 แต่โอกาสติดต่ออาจมีเพียง 23-37% ถ้า HBeAg ได้ผลลบ9 อย่างไรก็ตาม มีผู้ป่วย chronic HBV infection บางราย มี mutation ที่ precore region ที่ทำให้ไม่มี expression ของ HBeAg (และจึงตรวจไม่พบในเลือด) แต่มี titer ของ HBsAg ในเลือดสูง ในกรณีนี้โอกาสติดต่อจะมีมาก ทั้งๆ ที่ HBeAg ได้ผลลบ10 ความชุกของผู้ป่วยลักษณะนี้ มีได้แตกต่างกันในภูมิภาคต่างๆ ของโลก และพบในประชากรไทยเช่นกัน11 ในทางตรงกันข้าม หาก source patient มีปริมาณไวรัสในเลือดต่ำมาก เช่นในรายที่ทั้ง HBsAg และ HBeAg ได้ผลลบด้วย (แต่ตรวจพบ HBV DNA ในเลือด) โอกาสติดต่อจะเป็นไปได้น้อยมาก6 ปริมาณของไวรัสตับอักเสบบีใน body fluid อื่นๆ มีน้อยกว่าในเลือดมาก ไวรัสใน semen และน้ำลายมีน้อยกว่าในเลือด 1,000-10,000 เท่า และโดยทั่วไปแล้ว จะตรวจหาไวรัสไม่พบในปัสสาวะและอุจจาระ นอกจากนั้น สำหรับ body fluid แล้ว ปริมาณของ HBsAg อาจสูงกว่าปริมาณของ infectious HBV particle ถึง 100-1,000 เท่า9 โดยทั่วไปแล้ว body fluid จึงไม่ได้เป็นแหล่งของการแพร่เชื้อ HBV ที่มีประสิทธิภาพเท่าใดนัก อย่างไรก็ตาม เคยมีรายงานของการถ่ายทอดไวรัสตับอักเสบบี จากการถูกคนกัด12 ฉะนั้น การถูกคนกัด ก็เป็นหนึ่งในข้อบ่งชี้ในการให้การป้องกันไวรัสตับอักเสบบีด้วย6 อันที่จริงแล้ว หากการกัดนั้น ทำให้เกิดการปนเปื้อนของเลือดจาก HCP ไปยังผู้กัด ควรจะพิจารณา HBV status และการให้การป้องกันแก่ทั้งสองฝ่ายด้วย9 ไวรัสตับอักเสบบี สามารถมีชีวิตอยู่ในเลือดที่แห้งกรัง ในสภาพแวดล้อมที่อุณหภูมิห้อง ได้นานถึงอย่างน้อย 1 สัปดาห์13 จึงพบได้ว่า HCP บางคนติดเชื้อและมี seroconversion ได้โดยไม่รู้ตัว เข้าใจว่าอาจมีผิวหนังที่มีรอยแตก ไปสัมผัสกับสภาพแวดล้อมที่มีการปนเปื้อนของเชื้อ ดังเช่นที่มีราย-งานของการแพร่ระบาดของไวรัสตับอักเสบบี ไปยังผู้ป่วยและบุคลากรใน hemodialysis unit14