การตรวจระบบทางเดินหายใจทางเวชศาสตร์นิวเคลียร์ (lung scan) Perfusion study สารเภสัชรังสีที่ใช้ ได้แก่ 99mTc - Macro Aggregated Albumin (99mTc-MAA) โดยใช้ MAA ที่มีขนาด particle อยู่ระหว่าง 10-30 mm จำนวนประมาณ 200,000 – 600, 000 particles และมี activity ประมาณ 3-5 mCi (สำหรับในเด็กจะใช้ 25-30 mCi/kg และจำนวน particle ไม่เกิน 100,000 particles) วิธีการทำ perfusion study ก. การเตรียมตัวผู้ป่วย การตรวจ perfusion study เป็นการตรวจที่มีความปลอดภัยสูง แต่อย่างไรก็ตามควรต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ ใน ผู้ป่วยที่มีภาวะดังต่อไปนี้ คือ 1. ภาวะ pulmonary hypertension : เนื่องจากภาวะนี้ทำให้เส้นเลือดในปอดมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางเล็กลง ทำให้เมื่อ ให้ MAA แก่ผู้ป่วยจะทำให้เกิดการอุดตันของหลอดเลือดในปอดได้เพิ่มขึ้นมากกว่าคนปกติ ก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอย่างเฉียบพลันของระบบหัวใจและหลอดเลือด 2. ภาวะ right – to – left shunt (รูปที่ 5) : เนื่องจากมี particle หลุดเข้าไปในระบบหมุนเวียนโลหิต และทำให้เกิดการอุดตันที่หัวใจและสมองได้ รูปที่ 5 แสดงผู้ป่วยที่มีภาวะ right – to – left shunt ซึ่งสามารถให้การวินิจฉัยโดยเห็น activity ของสารเภสัชรังสีที่ไตทันทีหลังฉีด และเห็น activity ของสารเภสัชรังสีที่สมองด้วย ดังนั้นในผู้ป่วยที่มีภาวะดังกล่าวให้ลดจำนวน particles ของ MAA ลง ให้เหลือประมาณ 100,000-200,000 particles ข. วิธีการทำ perfusion study ฉีด 99mTc- MAA เข้าสู่หลอดเลือดดำ โดยในขณะฉีดท่าของผู้ป่วยมีความสำคัญมาก ควรให้ผู้ป่วยนอนหงายบนเตียง เนื่องจากถ้าผู้ป่วยยืนหรือนั่ง จะทำให้ particle ที่ฉีดเข้าไป ไปกระจายที่ฐานปอด (lung base) มากกว่าที่ยอดปอด (apex) เนื่องจากแรงโน้มถ่วงของโลก และขณะฉีดสารเภสัชรังสีควรฉีดอย่างขช้าๆ ใช้เวลาประมาณ 3-5 รอบของการหายใจเข้าออกของผู้ป่วย และปริมาตรของสารเภสัชรังสีที่ฉีดควรมีปริมาตรอย่างน้อย 1-2 มิลลิลิตร หลักการ การทำ perfusion study อาศัยหลักการที่เรียกว่า “capillary blockade” คือ เมื่อฉีด particles ของ MAA ที่มี เส้นผ่าศูนย์กลาง ประมาณ 10-30 mm (ประมาณ 200,000 – 600,000 อนุภาค) เข้าทางหลอดเลือดดำ MAA จะเข้าสู่ pulmonary artery แล้วไปติดอยู่ตามหลอดเลือด capillary ซึ่งมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 7-10 mm โดยทั่วไปแล้ว particle ที่ฉีดเข้าไปจะอุดที่ capillary ไม่ถึง 1 ใน 1000 ของ capillary ทั้งหมด (หรือน้อยกว่า 0.1%) ดังนั้นการตรวจวิธีนี้จึงมีความปลอดภัยสูง และ particle ที่ฉีดเข้าไปนี้จะทำให้เกิดการอุดตันเพียงชั่วคราวเท่านั้น เนื่องจาก particle เหล่านี้ จะแตกตัวเป็น particles เล็กๆ ภายใน 30 นาที หลังจากฉีด (ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับชนิดของ Kit ของแต่ละบริษัทด้วย) แล้วหลุดเข้าไปในกระแสเลือด และถูกกำจัดโดยตับและม้ามโดยวิธี phagocytosis การถ่ายภาพ ทำการถ่ายภาพด้วย เครื่อง gamma camera โดย present count ที่ 500,000 – 1,000,000 counts/ภาพ โดยถ่ายภาพทั้งหมด 8 ภาพ เช่นเดียวกับ ventilation study ลักษณะภาพปกติ (Normal perfusion imagings) ลักษณะภาพสแกนของ perfusion study ที่ปกติจะเห็นการกระจายของสารเภสัชรังสีในปอดอย่างสม่ำเสมอ (รูปที่ 7) แต่ในท่า anterior view จะเห็นตำแหน่งของหัวใจและ aortic knob เป็นบริเวณที่ไม่มี activity ของสารเภสัชรังสี รูปที่ 7 แสดงภาพ normal perfusion imagings