1) Gastroduodenal
obstruction
คือมีการอุดตันของกระเพาะอาหาร
และ/หรือ duodenum สาเหตุส่วนใหญ่คือ acute และ chronic peptic disease
ภาพรังสีมีลักษณะเด่นของ gastric outlet obstruction คือมีการขยายตัวของ
กระเพาะอาหาร ซึ่งอาจจะเต็มไปด้วยอากาศหรือของเหลวในท่า supine
ถ้ามีอากาศปริมาณน้อย
อาจมองไม่เห็นให้ใช้ท่า lateral decubitus หรือ upright ซึ่งจะช่วยให้เห็น
air-fluid level ง่ายขึ้น
(ดังรูป a17) เมื่อกระเพาะอาหารขยายตัวใหญ่ขึ้น อาจมีการดันให้
transverse colon ต่ำลง (ดังรูป a18) และดูเสมือนตับโต (ดังรูป a19)
กระเพาะอาหารอาจจะเต็มไปด้วยอาหารซึ่งจะทำให้มีลักษณะ mottle
(ดังรูป a20)
Adynamic
gastric atony ซึ่งเกิดจากการที่กระเพาะอาหารไม่มี peristalsis ก็อาจดูคล้าย
gastric outlet obstruction
|
|
รูป a17
กระเพาะอาหารที่มี gas อยู่เต็มและขยายใหญ่
|
รูป a18
กระเพาะอาหารขยายตัวเบียดให้
transverse colon ต่ำลง
|
|
|
รูป a19
กระเพาะอาหารขยายตัวทำให้ดูเสมือนตับโต
|
รูป a20
สิ่งแปลกปลอมในกระเพาะอาหาร
|
2) Small bowel
obstruction
สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดคือ
postoperative adhesion (75%) สาเหตุอื่น ๆ เช่น hernia (20%), radiation
enteritis, gallstone, volvulus, tumor
การวินิจฉัยโดย
plain film มีความแม่นยำเพียง 55-80%
ลักษณะทางภาพรังสีคือจะมีการโป่งขยายตัวของลำไส้เล็กส่วนที่อยู่ก่อนจุดอุดตัน
และลำไส้เล็ก
ส่วนที่อยู่หลังจุดอุดตันมีขนาดปกติหรือเล็กลง (ดังรูป a21) ส่วน (รูป
a22) เป็นภาพรังสีในท่า upright, ในลำไส้เล็กปกติ เส้นผ่าศูนย์กลางไม่ควรเกิน
3 ซ.ม. และ transverse folds ไม่ควรหนาเกิน 3 ม.ม.
ในรายที่คนไข้อาเจียนหรือมี
nasal gastric (NG) suction จะทำให้ไม่มีการโป่งขยายตัวของลำไส้
จุดอุดตันนั้นอาจไม่สามารถบ่งชัดได้เพราะอาจมีน้ำอยู่ในลำไส้ส่วนที่อยู่ติดกับจุดอุดตัน
ถ้าลำไส้มีน้ำอยู่เกือบเต็ม
ก็จะเห็นเป็น string of pearls คือ ฟองอากาศอยู่เรียงเป็นแนวในท่า upright
หรือ lateral decubitus (ดังรูป a23)
air-fluid level
ใน obstruction มักจะมีระดับต่างกันภายใน loop เดียวกัน (ดังรูป a24)
complete small
bowel obstruction อาจต้องใช้เวลา 1-2 วัน ก่อนที่ลำไส้จะไม่มี gas
การที่จะบอกว่า
obstruction เป็น early หรือ partial obstruction จะต้องใช้ sequential films
เพื่อติดตามดูความเปลี่ยนแปลง
|
|
รูป a21
ลำไส้เล็กอุดตัน ท่า supine
|
รูป a22
ลำไส้เล็กอุดตัน ท่า upright
|
|
|
รูป a23
ลำไส้เล็กอุดตัน,string of pearls sign (ลูกศร)
|
รูป a24
ลำไส้เล็กอุดตัน เนื่องจากพังผืดจากบาดแผลและกระสุนปืน
|
|
|
รูป a25
ลำไส้เล็กอุดตัน เนื่องจากไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบ (ลูกศร)
|
รูป a26
ลำไส้เล็กอุดตัน เนื่องจากไส้เลื่อนบริเวณสะดือ
(ลูกศร)
|
|
|
รูป a27
อากาศในผนังลำไส้เล็ก เนื่องจากการเกิดเนื้อตาย
เนื่องจากเส้นเลือดอุดตัน
|
รูป a28
ลำไส้เล็กโป่งพอง เนื่องจากการกลืนอากาศในคนไข้ที่กังวล
|
3) Large bowel
obstruction
สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดคือ
primary colon carcinoma สาเหตุอันดับสองคือ diverticulitis
ลักษณะทางภาพรังสี
คือจะมีการขยายโป่งพองของลำไส้จนถึงจุดอุดตัน ส่วนที่อยู่หลังจุดอุดตัน
อาจมีขนาดปกติหรือเล็กลง (ดังรูป a29-a31) ลำไส้ใหญ่อาจจะเต็มไปด้วยอากาศ,
น้ำ หรืออุจจาระ
ถ้า ileocecal value ไร้สมรรถภาพ จะทำให้มีการพองตัวของลำไส้เล็กได้เหมือนกัน
ถ้า cecum มีการโป่งพองจนเส้นผ่าศูนย์กลางเกิน
9 ซม. โอกาสที่จะทะลุได้ก็สูงมากขึ้น
|
|
รูป a29
ลำไส้ใหญ่อุดตัน เนื่องจากมะเร็งลำไส้ใหญ่ (ลูกศร)
A.ท่า upright และ
B. ท่า cross-table right lateral decubitus |
รูป a30
ลำไส้ใหญ่อุดตันที่ mid transverse colon จากพังผืด
|
|
รูป a31
ลำไส้เล็กและลำไส้ใหญ่อุดตันเนื่องจากมะเร็งรังไข่
|
Cecal volvulus (รูป a32)
เกิดจาก mobile cecumซึ่งมีmesenteryที่ยาวกว่าปกติทำให้มีการบิดตัวได้
ลักษณะที่จะเห็นคือ cecum ที่ขยายโป่งพองอยู่ใน mid abdomen หรือเฉียงไปทาง
LUQ มีการขยายพองของ
ลำไส้เล็ก และไม่มี gas ใน distal colon
|
|
รูป a32 Cecal volvulus
|
Sigmoid volvulus
(รูป a33) เกิดจากการบิดตัวของ sigmoid colon ที่ยาวและขยายใหญ่ เนื่องจาก
การกินอาหารที่มี fiber สูง มี bulky stool หรือ ท้องผูกเรื้อรัง ลักษณะที่เห็นคือ
ลำไส้ใหญ่จะมีการขยายพอง และมี double loop หรือ loop ที่มีลักษณะคล้ายเกือกม้า
ยื่นจากบริเวณ pelvis ไปยัง upper abdomen
|
|
รูป a33 Sigmoid volvulus
|
ในการแยกแยะจาก
paralytic ileus ของ colon ทำได้โดยใช้ท่า right lateral decubitus เพื่อให้
gas เคลื่อนจาก transverse colon ไปยัง descending colon การถ่ายท่า
prone อาจช่วยให้เห็น gas
เคลื่อนจาก transverse colon เข้าไปใน descending colon และ rectum (ดังรูป
a34)
|
|
รูป a34 Colonic ileus คนไข้สมองพิการ
|
ในคนไข้ที่มี fecal
impaction อาจทำให้ดูเหมือน obstruction ได้ (ดังรูป a35)
|
รูป a35
ภาวะอุจจาระอัดแน่นใน sigmoid colon และ rectum
|
|
