ภาพที่ 19 Collagen fiber (*) หรือ collagen
เป็นเส้นใยเนื้อเยื่อประสาน และให้เป็นชนิดโปรตีนที่พบมากที่สุดในร่างกายมนุษย์ คอลาเจนสร้างและหลั่งมาจาก fibroblasts (ภาพที่ 10) และออกมาขังอยู่ใน extracellular matrix ในรูปแบบ tropo-collagen ที่ ประกอบด้วย 3 polypeptide chains (alpha chains) พันกันแบบ helix ยาว 300 nm มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5 nm
ใน extracellular matrix พบว่า อณู tropocollagen ตกผลึกเป็นคอลาเจน ปัจจุบันพบคอลาเจนอย่างน้อย 19 ชนิด แต่ที่สำคัญและศึกษาองค์ประกอบได้อย่างละเอียดมี 5 ชนิด คือ
1. Type I collagen พบในหนังแท้ (ภาพที่ 9) เอ็น พังผืด เนื้อกระดูกแข็ง
2. Type II collagen พบใน hyaline cartilage เป็นเส้นใยที่ละเอียดแทรกปนอยู่ใน ground substance
3. Type III collagen ประกอบเป็น reticular fiber (reticulin) ซึ่งสมัยก่อนแยกออกเป็นชนิดที่ 3 ของเส้นใยเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน มีลักษณะเหมือนรากฝอยของต้นไม้ (ภาพที่ 6, ศึกษาเพิ่มเติม) ในระดับภาพ EM ไม่มีลายตามขวาง
4. Type IV collagen ไม่ตกผลึกเป็นเส้นใยแต่ประสานเป็นร่างแหปะปนอยู่ในแผ่น basement membrane
5. Type VII collagen สร้างเป็นเส้นใยยึดฝัง (anchoring fibrils) เชื่อมกับ basement membrane