Membranous Organelles
5. Lysosomes

ภาพที่ 4B


ภาพที่ 10B

    เป็นแหล่งย่อยอาหารภายในเซลล์ มี 2 ชนิด คือ primary lysosomes (สร้างขึ้นมาใหม่ ยังไม่ได้ย่อยอะไร) และ secondary lysosomes (ได้ผ่านขบวนการย่อยสารแล้ว) (รูปภาพที่ 10B) ซึ่งมีชื่อเรียกกันหลายชื่อ เช่น phagosomes, digestive vacuoles, autophagic vacuoles, multivesicular bodies และ residual bodies ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสารที่นำมาย่อยว่ามาจากแหล่งไหน ชนิดอะไร เช่น เป็น intracellular หรือ extracellular materials เป็นของแข็งหรือเป็น ของเหลว
    primary lysosomes (รูปภาพที่ 4B) บรรจุน้ำย่อยหลายชนิด และทำงานต่อเมื่อ PH=5 เท่านั้น ดังนั้นปฏิกริยา การย่อย จึงพบเฉพาะภายใน lysosomes เท่านั้น พวกของเหลวหรือสารที่นำเข้าสู่ภายในเซลล์ เกิดขึ้นจากขบวนการ endocytosis และ phagocytosis ตามลำดับ จากนั้นนำไปย่อย โดยเข้าไปเชื่อมรวมกับ primary หรือ secondary lysosomes (เพราะยังมีน้ำย่อยเหลืออยู่) แต่ถ้ามีการย่อยพวก organelles ที่เสื่อมคุณภาพ เรียกการกินสารชนิดนี้ว่า autophagy พวก primary lysosomes ไม่สามารถบ่งชี้ได้ในระดับ LM ต้องใช้ขบวนการทาง specific histochemistry ของน้ำย่อยชนิดใดชนิดหนึ่ง ต่อจากนั้น นำไปศึกษาในระดับ TEM ทำให้ Dr.Christian deDuve ได้รับ Nobel Prize ทางการแพทย์ ในปี 1974 เพราะสามารถแยก และแบ่ง lysosomes ออกเป็น 2 ชนิด ดังกล่าวมาแล้ว มีน้อยชนิดที่ lysosomes บ่งชี้หรือสาธิตได้ ในระดับ LM เนื่องจากมีจำนวนมาก และขนาดใหญ่ หรือมีสารที่ย่อยไม่หมด คงเหลืออยู่ใน secondary lysosomes ตัวอย่างเช่น azurophilic และ specific granules พบเป็นจำนวนมาก ใน cytoplasm ของเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด neutrophils หรือเรียก polymorphonuclear neutrophilic leukocyte, PMN ส่วน lipofuscin granules หรือ pigments (รูปภาพที่ 10A & 10B) ซึ่งเป็น residual bodies คงเหลืออยู่ใน cytoplasm ของเซลล์ประสาท ตลอดไป บางทีเรียก โครงสร้างนี้ว่า age pigments

ภาพที่ 10A

ภาพที่ 10B